Μέσα στην υγειονομική κρίση και τις κοινωνικoπολιτικές αλλαγές που αυτή επέφερε, βιώσαμε το 2020-2021 μία ιδιάζουσα συνθήκη. Από τη μία πλευρά βλέπαμε να εντείνεται η προσπάθεια περιχαράκωσης του δημόσιου χώρου, ενώ από την άλλη οι κάτοικοι της πόλης άρχισαν να διεκδικούν με την παρουσία τους τον ανοιχτό χώρο της πόλης και να επιδιώκουν μία νέου τύπου κοινωνικότητα έξω από τα καθιερωμένα μέχρι πρότινος καταναλωτικά πρότυπα. Η γαλήνη του αστικού τοπίου κατά τον καιρό της καραντίνας, καθώς και οι αμέτρητες περιπλανήσεις σε κάθε γωνιά της Αθήνας, ανέδειξαν μια άλλη πτυχή της πόλης και έναν νέο τρόπο ζωής που μπορεί να οδηγήσει στον επαναπροσδιορισμό των αξιών και των συμπεριφορών μας στην δημόσια σφαίρα. 

Με την εκδήλωση “Τι Κοινό έχουμε?” επιχειρήσαμε να διερευνήσουμε τις ευκαιρίες αλλά και τις απειλές που προέκυψαν από την πρωτόγνωρη αυτή κρίση και να συνδέσουμε αυτά τα νέα δεδομένα με ζητήματα, πρακτικές και διεκδικήσεις του κινήματος των Κοινών μέσα από τις διάφορες εκφάνσεις τους. Με αφετηρία ένα λογοπαίγνιο γύρω από το Κοινό, προσπαθήσαμε να γνωρίσουμε καλύτερα εγχειρήματα και ομάδες της πόλης, ιδέες και πρακτικές, αλλά και να φανταστούμε νέους τρόπους κοινωνικής ζύμωσης και οικειοποίησης του δημόσιου χώρου.

Το κοινό στη αφετηρία του δεν είναι παρά μια φαντασιακή δυναμική, μια πρόθεση, μια βούληση για την δημιουργία μιας ζωής-από-κοινού. Μπορούμε να συλλάβουμε μια άλλη πόλη από αυτήν που ξέρουμε μέχρι σήμερα, μια πόλη που παράγεται από τους ίδιους τους κατοίκους της; Μπορούμε να διανοηθούμε ένα “εμείς” που να επισκιάζει τον ατομικισμό που θριαμβεύει τις τελευταίες δεκαετίες και να φανταστούμε νέους τρόπους οργάνωσης και δράσης που να υπερβαίνουν την κατεστημένη κοινωνικοπολιτική κατάσταση;

Από τη θεωρία στη πράξη

Ο ανοιχτός χώρος της σύγχρονης πόλης κατά κανόνα παράγεται είτε από κρατικούς, είτε από ιδιωτικούς φορείς με εμπορικά συμφέροντα. Ο δημόσιος χώρος είναι θεσμοθετημένος και σχεδιασμένος από τα πάνω, γεγονός που δεν περιορίζει μόνο την πρόσβαση στο χώρο, αλλά επηρεάζει και τις πρακτικές με τις οποίες δρούμε σε αυτόν ή ακόμα και τον τρόπο που τον φανταζόμαστε.

O Κοινός Χώρος, σε αντίθεση με τον δημόσιο χώρο, διαμορφώνεται μέσα από πρωτοβουλίες από τα κάτω, ενώ προσφέρει διεξόδους για απροσδόκητες συναντήσεις, ανεπίσημα συμβάντα και εναλλακτικές δραστηριότητες έξω από τον όλο και πιο ελεγχόμενο και ιδιωτικοποιημένο “ανοιχτό” αστικό χώρο. Έτσι αποτελεί ένα δυνητικό μέσο χειραφέτησης και εκδίπλωσης νέων μορφών κοινωνικών σχέσεων. Στον κοινό χώρο οι πολίτες δεν χρησιμοποιούν απλά μια περιοχή παραχωρημένη από μια αρχή, αλλά πλάθουν οι ίδιοι το χώρο επινοώντας νέες μορφές κατοίκησης σύμφωνα με τις επιθυμίες και τις επιδιώξεις τους.

Την ίδια στιγμή που η σύγχρονη κοινωνία διευρύνει τον ιδιωτικό χώρο σε βάρος του μέχρι πρότινος κρατικού χώρου, αφομοιώνει, συρρικνώνει ή αφανίζει τον κοινό χώρο και περιορίζει τις ελευθερίες των κατοίκων της πόλης. Το δικαίωμα στην πόλη αναδεικνύει την ανάγκη ανάκτησης του κοινωνικού χώρου και επαναπροσδιορισμού των κοινωνικών μας σχέσεων. Διεκδικώντας το Κοινό δεν αποσκοπούμε στην διεύρυνση του δημόσιου χώρου, αλλά στην εφεύρεση μιας νέας κοινωνικής συνθήκης που ανάλογα με τη διάρκεια και τη δύναμή της μπορεί να οδηγήσει στην επανεπινόηση του δημόσιου χώρου ως κοινού. 

Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες εδώ: https://www.goethe.de/ins/gr/el/ver.cfm?fuseaction=events.detail&event_id=22270232